© 2007 Ginderbroek

1969
2019
Wijkwerking Ginderbroek
Foto’s
contact
Wijkwerking Ginderbroek
BORGERHOUTSENDIJK

Geschiedschrijver Adolf Reydams vond in een oude akte van 1757 volgende tekst: '... een paghthoeve genoempt Borgerhout gestaen ende gelegen ten eijnd van de Merkt der vrijheijt Moll, tot Genebroeck aen den Bruggendijck ...'
Bruggendijck is de oudere naam van Borgenhoutsendijk, de weg naar Meerhout.
Dus al in de achttiende eeuw bestond die afspanning en heette ze al Borgerhout.
Het woord Borgerhout betekent letterlijk: burger en bos. Maar de verklaring van de naam van de afspanning Borgerhout is nog niet achterhaald. Het wijkblad Ginderbroek gaf ooit een vrijblijvende veronderstelling. Op een oude kaart stonden ten zuiden van Mol twee plaatsnamen: Meerhout en Borgerhout. Was Borgerhout in Meerhout toen belangrijker dan Meerhout zelf? Werd de afspanning Borgerhout zo genoemd omdat ze in het begin lag van de weg naar Borgerhout, richting Meerhout?
Borgerhout van vóór 1940: een afspanning
Borgerhout na 1940: tramhalte, café en magazijnen
Borgerhout van nu: een viertal aparte woningen
Het was lang geleden een hele krachttoer om langs die weg Meerhout te bereiken: drassig in de Netevallei en zandig wat verderop.
De weg naar Meerhout moet toen ook niet zo belangrijk zijn geweest, want ze werd pas in 1885 gekasseid, dertig jaar na de andere Molse invalswegen. Het was vanaf toen een kasseiweg van drie meter breed waarlangs aan beide zijden een zandweg of braakland lag.
In 1914 besliste de gemeente om de steenweg naar Meerhout 'te verbreden tot 15 m, een veloweg aan te leggen met klinksteen en deze weg te beschermen door een rij bomen'. Maar door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog is het er nooit van gekomen.
1945 - Borgerhoutsendijk; smalle kasseiweg met tramspoor
In de Netevallei werd er rond de eeuwwisseling 1900 turf uitgebaggerd dat als brandstof gebruikt werd. In onze streken sprak men van 'moer'. Er liggen nu nog enkele 'moerkuilen', zoals bijvoorbeeld 'de put van Pol Vleugels' achter de garage van Mercedes. Vele van die kuilen zijn opgevuld met afval. Zo werd er tussen de twee wereldoorlogen zelfs een zijspoor van de tram aangelegd om de assen van de stoomtram en om stadafval en -mest aan te voeren.
Garage Opel (nu garage Mercedes) kocht een gebouw dat op de wereldtentoonstelling van 1958 stond, brak het af en plaatste het op de opgevulde moerputten langs de Nete.
Oorspronkelijk lag er een houten brug van boomstammen over de Mol-Nete. Toen in 1885 de weg werd gekasseid, werd er een brug gemetseld.
Bij het uitbreken van de oorlog in mei 1940 blaasde het Belgisch leger de brug op, in de hoop zo de Duitsers tegen te houden. Enkele weken later werden balken over het puin gelegd en maanden later werd de brug opnieuw heropgebouwd.
1950 - De jeugd van Ginderbroek
Borgerhout is eeuwenlang de naam geweest van een afspanning, voor maximum 14 paarden. Ze was de grootste van Mol op een na. De afspanning was ook een winkel, een herberg, een magazijn voor meststoffen en kolen, een tramhalte en zelfs een melkerij van 1904 tot 1919.
Borgerhout was het lokaal van de boogschuttersgilde De Edele Handboog, later De Vossenpijp geheten, van de biljartclub S.E.O.L. (Speel er op los), de bond De Vrije Duif en talrijke landbouwverenigingen zoals de Landbouwcomice, het Veekweeksyndicaat, de Paardenverzekering, de Vrije Veeverzekering. Het was ook het lokaal van de Kadotters (de Katholieke Volspartij) en het geboortehuis van dokter Luyten die van 1947 tot 1957 burgemeester van Mol was.

De tramhalte
Voor de oudere mensen is Borgerhout onafscheidelijk vergroeid met de tram, die in 1895 werd ingehuldigd. Een rit met de tram was toen een echte revelatie. Slingerend pufte de stoomtram langs de bochtige Borgerhoutsendijk door het landschap, 30 km per uur. Als de reizigers het schuifraam van de wagon omhoog klikte, snoof men de landelijke geuren op. Zat je echter aan de verkeerde kant, dan vlogen stromen roet in het aangezicht.
De mooiste herinneringen van velen was een tramrit naar Scherpenheuvel.
In 1930 werd de stoomtram, de 'Poephaan' genoemd naar het geluid van de hoorn van de tram, vervangen door de mazouttram, het 'trammeke'. Na de oorlog van 1940-45 verdween de tram uit het leven en het straatbeeld van onze wijk. Alleen de herinnering bleef.
In 1955-56 werd de spoorlijn Mol-Meerhout opgebroken, toen de dienst al enkele jaren vervangen was door een lijnbus. (Zie Zo leefde Ginderbroek nr. 10: Toen de tram door Ginderbroek reed)

De melkerij van Borgerhout
In 1904 tekende Eugeen Schaeken, de eigenaar en bewoner van Borgerhout, het plan voor een melkerij. Ze zou naast de herberg van Borgerhout komen. 52 boeren, vooral van Ezaart ondertekenden de aanvraag. Twaalf onder hen, toch dertig procent, konden niet schrijven en tekenden de aanvraag met een kruisje. De definitieve goedkeurig werd op 3 juni 1904 door de provincie afgeleverd.
Het uitbreken van de oorlog in 1914 betekende een langzame dood van de melkerij Borgerhout. De boeren moesten melk aan de Duitse bezetters leveren, er waren minder koeien in omloop, de mensen gebruikten zelf meer melk of ze konden de melk op de zwarte markt verkopen.
Na de oorlog in 1919 vroeg de melkerij de vereffening aan.
(Zie Molse Tijdingen 14: De melkerij Borgerhout)

Het pleintje van Borgerhout
Het was oorspronkelijk de groententuin van Marie van Borgerhout. Nog voor de oorlog van 40 werd de haag verwijderd en het pleintje werd een braakliggend stuk land dat als speelterrein door de jeugd werd ingepalmd. Na de oorlog werd het Pleintje voor honderd jaar verhuurd en er kwam een Caltex-benzinestation. Nu met het merk Texaco.
Flor Vleugels beschreef het volkse leven van de bewoners rond het Pleintje van Borgerhout, tussen 1940 en 1970. (Zie Zo leefde Ginderbroek, nr. 13: Jeugdpuistjes, blz. 6 - 19)

Volkstuinen
Langs de Borgerhoutsendijk in het Netedal lagen de volkstuinen. De tuiniers moesten lange 'zoegen' (sloten) graven om het water af te voeren en in het voorjaar met een 'zoegmes' ze weer onkruidvrij maken.
Vanaf de lente kunnen de voorbijrijdende chauffeurs er de mooiste en dikste groenten en pompoenen van de streek bewonderen.
Een van die tuinhokjes is door wind en regen levensmoe geworden. De strooien bedekking heeft het al laten afweten. Alleen de betonnen palen willen nog even het verweerde gebinte schragen.
Waar zijn ze nu?
Plukken al wat in de weide bloeide.
Hop, en mee met al wat stoeide
In korte broek of boezeroen.
Waar zijn ze nu ... de spelen van toen?
Als d'avond viel en 't werd weer koel
Op plein en stoep elk zijn stoel
Waren z'n allen hun praatje aan 't doen.
Waar zijn ze nu ... de straten van toen?
Ze waren jong en oud, speels en gebogen
Van jongsbeen af naar 't werk getogen.
Ze wroetten zlfs op de noen.
Waar zijn ze nu ... de mensen van toen?
We waren blij met 't simpel leven.
Een hart werd altijd gegeven
Bezegeld met een kuise zoen.
Waar zijn ze nu ... de vrienden van toen?

Maria Van Beylen, Borgerhoutsendijk

Sacramentsprocessie
Het ene jaar trok ze naar de Rozenberg en het andere naar Ginderbroek. Dan werd op het Pleintje van Borgerhout een rustaltaar opgesteld. Als de priester de benedictie gaf, schalden de klaroenen van de brandweer en knalden twee schutters van de Sint-Barbaragilde met hun buksen.
Elk jaar was er ook een parochiale bedevaart naar Scherpenheuvel, voor 1900 met paard en kar, erna met de tram. Bij hun terugkomst stapten de bedevaarders aan Borgerhout af. De buren hadden dan ook het rustaltaar opgebouwd en versierd. Een kleine processie met een groep meisjes in witte kleedjes voorop, kwamen van de kerk naar Borgerhout. De deken droeg het H. Sacrament mee. Aan het Borgerhoutse rustaltaar gaf de priester de Benedictie en dan stapte men gezamenlijk, zingend en biddend, terug naar de kerk.
Het opstellen van het rustaltaar was een traditie die vele jaren heeft standgehouden, tot ongeveer 1970, toen de processies en bedevaarten werden afgeschaft.
Net voor de Eerste Wereldoorlog Na de tweede Wereldoorlog

Het waterzuiveringsstation langs de Borgerhoutsendijk
Het station werd in 1964 ingehuldigd en was gebouwd voor een equivalent voor 10.000 inwoners.
De installatie werd in 1996 uitgebreid voor 40.000 inwoners. Langs riolen en collectoren wordt het huishoudelijk afval aangevoerd vanuit Mol, Balen en Meerhout. Het water wordt biologisch gezuiverd tot viskwaliteit.
Het station zit nu alweer aan het maximum van zijn capaciteit en dan kan er altijd iets mislopen. Het station vroeg tijdens de laatste rondleiding met de omwonenden uitdrukkelijk om bij extreme geurhinder het zeker te melden: 014.312260 tijdens de werkuren, 02.5560414 erna.
Website:
Het zuiveringsstation heeft een voorstel ingediend bij het Vlaams Gewest voor een grondige renovatie en uitbreiding.

Mileniumboom
Op het tweede pleintje van de Borgerhoutsendijk heeft de groendienst van de gemeente op aandringen van enkele buurtbewoners in 1981 een kapelletje naast de weg gebouwd. Het werd in 1997 omver gereden en het religieus monumentje weerstond de slag niet. De gemeentearbeiders hebben het toen volledig heropgebouwd.
VVV-Mol plantte ter gelegenheid van het jaar 2000 een kleinbladige linde (titia cordata). Op een plaat van een gedenkzuiltje bij de millenniumlinde is een kort gedicht gegrift:
'Ik zal de boom
zijn
strak tegen de wind
of langzaam buigend
in een ruisend lied'

In 2007 werd er een plankast geplaatst, om bezoekers en toeristen de weg te wijzen.

Gouden bruiloften
04.06.78 Flor Danckers en Julia De Koninck
26.09.81 Jef Ruts en Bertha Van Decraen
10.05.97 Karel Mols en Julia Boons
08.08.99 Remi Staes en Maria Van Beylen
06.05.00 Aloïs Sterckx en Anna Jaspers  
17.06.06 Leopold Vleugels en Catharina Mortier
08.08.09 Remie Staes - Maria Van Beylen
WatOverGinderbroek.